HS Code Là Gì? Cách Tra Mã HS Code Chính Xác Nhất Năm 2026

HS code là gì?

Định nghĩa

HS code (viết tắt của Harmonized Commodity Description and Coding System) hay còn gọi là mã HS hàng hóa. Đây là hệ thống phân loại hàng hóa được chuẩn hóa quốc tế do Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) phát triển.

Hiểu một cách đơn giản, mã HS code là một dãy số định danh cho từng loại sản phẩm. Dù bạn ở Việt Nam, Hoa Kỳ, Trung Quốc hay Nhật Bản, khi nhắc đến một mã HS (ít nhất là 6 số đầu), cơ quan Hải Quan đều hiểu đó là sản phẩm gì, có đặc tính ra sao và thuộc nhóm thuế suất nào.

Vai trò của HS code

HS Code trong xuất nhập khẩu không chỉ đơn thuần là những con số, nó còn là “xương sống” của các Chính sách thương mại.

1. Đối với doanh nghiệp:

• Xác định trước mức thuế phải nộp để tính toán giá thành sản phẩm
• Bảo đảm tuân thủ đúng pháp luật, tránh rủi ro về xử phạt hành chính
• Tận dụng các ưu đãi thuế quan từ các Hiệp định thương mại (FTA)

2. Đối với Chính phủ:

• Phân loại hàng hóa để thu đúng và đủ thuế cho ngân sách
• Thống kê kim ngạch xuất nhập khẩu để hoạch định chính sách kinh tế
• Kiểm soát các mặt hàng cấm, hàng hạn chế hoặc hàng gây nguy hại cho môi trường và sức khỏe cộng đồng

Cấu trúc mã HS

Hệ thống mã HS Việt Nam hiện nay tuân thủ theo Danh mục thuế quan hài hòa ASEAN (AHTN), dựa trên nền tảng của WCO. Một cấu trúc mã HS đầy đủ thường bao gồm:

• Phần (Section): Có 21 hoặc 22 Phần, khái quát các nhóm ngành hàng lớn (ví dụ: Động vật sống, Sản phẩm thực vật,...)
• Chương (Chapter): Gồm 2 chữ số đầu tiên. Có tổng cộng 97 chương (Chương 98 và 99 dành riêng cho mỗi quốc gia)
• Nhóm (Heading): Bao gồm 4 chữ số đầu tiên (Phân chương). Nó thể hiện nhóm sản phẩm cụ thể hơn trong một Chương
• Phân nhóm (Sub-heading): Gồm 6 chữ số đầu tiên. Đây là mã số chung cho toàn thế giới
• Phân nhóm phụ (8 số): Đây là mã HS 8 số được áp dụng tại Việt Nam và các nước ASEAN để chi tiết hóa hàng hóa phục vụ mục đích thuế quan riêng của khu vực
• Phân nhóm mở rộng (10 số): Một số quốc gia sử dụng đến 10 số để quản lý chi tiết hơn cho mục đích thống kê nội địa

*Ví dụ: Mã HS của quả táo tươi là 0808.10.00. Trong đó: 08 (Chương), 0808 (Nhóm), 0808.10 (Phân nhóm), 0808.10.00 (Mã đầy đủ tại Việt Nam).

Công dụng của HS code

Vậy HS code được dùng để làm gì? Dưới đây là những lợi ích cốt lõi:

• Làm cơ sở thực thi các FTA: Để được hưởng thuế ưu đãi 0% từ các hiệp định như EVFTA, CPTPP,... hàng hóa phải được áp đúng mã HS quy định trong cam kết
• Xác định thuế suất: Mỗi mã HS sẽ đi kèm với một mức thuế nhập khẩu ưu đãi, thuế nhập khẩu thông thường, thuế giá trị gia tăng (VAT) và có thể là thuế tiêu thụ đặc biệt hoặc thuế tự vệ
• Căn cứ áp dụng chính sách phi thuế quan: Dựa vào mã HS, doanh nghiệp biết được hàng có cần kiểm tra chuyên ngành (vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm dịch, hợp chuẩn hợp quy) hay có cần giấy phép nhập khẩu hay không
• Cơ sở pháp lý giải trình: Khi có sự khác biệt về quan điểm giữa doanh nghiệp và Hải quan, mã HS và các chú giải kèm theo là bằng chứng thép để thực hiện tham vấn mã HS và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp

Hướng dẫn cách tra cứu mã HS code chính xác

Việc phân loại mã HS không phải là phán đoán cảm tính mà dựa trên 6 quy tắc vàng sau đây:

6 quy tắc tra mã HS code

Quy tắc 1: Chú giải chương & Tên định danh

Tên của các Phần, Chương chỉ mang tính chất định hướng. Việc phân loại phải căn cứ vào nội dung của các nhóm (4 số) và các chú giải Phần, Chương. Nếu hàng hóa có tên đích danh trong một nhóm, hãy áp mã đó ngay.

Quy tắc 2: Sản phẩm chưa hoàn thiện & Hợp chất cùng nhóm

• 2a: Một mặt hàng chưa hoàn thiện nhưng đã có đặc trưng cơ bản của hàng hóa đó thì vẫn áp mã như hàng hoàn thiện (Ví dụ: Xe đạp thiếu yên xe vẫn được áp mã xe đạp)
• 2b: Hỗn hợp hoặc hợp chất của các nguyên liệu thuộc cùng một nhóm sẽ được phân loại vào nhóm đó

Quy tắc 3: Hàng hóa thoạt nhìn nằm tại nhiều nhóm

Khi một sản phẩm có thể nằm ở hai hoặc nhiều nhóm (Ví dụ: Bộ quà tặng gồm nhiều thứ), ta áp dụng theo thứ tự:

• 3a: Nhóm có mô tả cụ thể nhất sẽ ưu tiên hơn nhóm mô tả chung chung
• 3b: Nếu là hỗn hợp, áp theo nguyên liệu/thành phần tạo nên đặc trưng cơ bản của sản phẩm
• 3c: Nếu không chọn được theo 3a và 3b, hãy áp vào nhóm có thứ tự cuối cùng trong bảng mã HS

Quy tắc 4: Phân loại theo hàng hóa giống với chúng nhất

Nếu hàng hóa hoàn toàn mới, chưa có trong danh mục, hãy áp vào mã của loại hàng hóa giống nó nhất về đặc điểm, tính chất, mục đích sử dụng.

Quy tắc 5: Hộp đựng, bao bì

• 5a: Các loại bao bì đặc thù đi kèm sản phẩm (như hộp đàn, bao máy ảnh) và dùng lâu dài cùng sản phẩm thì áp theo mã của sản phẩm đó
• 5b: Bao bì thông thường dùng để chứa đựng hàng hóa (như thùng Carton, bao tải) thì áp cùng mã hàng hóa, trừ khi nó mang tính chất sử dụng lại nhiều lần

Quy tắc 6: Giải thích cách phân loại & So sánh cho đúng

Việc phân loại vào các phân nhóm (6 số, 8 số) phải đảm bảo rằng chỉ những phân nhóm cùng cấp độ mới được đem ra so sánh với nhau.

Một số kinh nghiệm tra và áp mã HS code thực tế

• Tham khảo ý kiến chuyên gia: Nếu hàng hóa phức tạp (như dây chuyền máy móc đồng bộ), doanh nghiệp nên tìm đến các đơn vị Forwarder uy tín hoặc làm thủ tục xác định trước mã số tại Tổng cục Hải quan.
• Sử dụng các website chuyên dụng: Truy cập cổng thông tin của Hải quan Việt Nam hoặc các trang tra cứu biểu thuế trực tuyến như customs.gov.vn hoặc bieuthue.net 
• Tra cứu qua biểu thuế xuất nhập khẩu: Đây là cuốn "kinh thánh" của dân Xuất Nhập khẩu. Hãy kết hợp giữa việc tìm từ khóa và đọc kỹ các chú giải (Note) ở đầu mỗi chương.

Những lợi ích của việc tra mã HS code chính xác

Xác định đúng mã HS sản phẩm giúp doanh nghiệp:

• Tối ưu hóa số thuế phải nộp (nhưng vẫn đúng luật)
• Lô hàng được thông quan nhanh chóng, giảm chi phí lưu kho bãi (Dem/Det)
• Xây dựng được cơ sở dữ liệu hàng hóa tin cậy cho những lần nhập sau

Áp sai mã HS code gây ra những hậu quả gì?

Ngược lại, sai lầm trong việc chọn số sẽ dẫn đến:

• Chậm trễ thông quan: Hải Quan sẽ dừng lô hàng để kiểm hóa, trưng cầu giám định, kéo dài thời gian chờ đợi
• Bị xử phạt hành chính: Theo Nghị định số 128/2020/NĐ-CP, việc khai sai mã HS dẫn đến thiếu số thuế phải nộp có thể bị phạt từ 10 - 20% số thuế khai thiếu
• Truy thu thuế nhập khẩu: Doanh nghiệp có thể bị kiểm tra sau thông quan trong vòng 5 năm và bị truy thu số thuế khổng lồ kèm lãi chậm nộp

Những sai lầm cần tránh khi xác định mã HS code

Để bảo vệ doanh nghiệp, bạn cần tuyệt đối tránh các sai sót phổ biến sau:

• Chỉ dựa vào tên sản phẩm: Tên thương mại của nhà sản xuất thường khác xa với tên gọi trong biểu thuế. Bạn phải dựa vào cấu tạo, chất liệu và công năng
• Không cập nhật danh mục mới: WCO thường cập nhật danh mục HS 5 năm một lần (gần nhất là HS 2022). Việc dùng mã cũ đã hết hiệu lực sẽ khiến tờ khai bị bác bỏ
• Áp dụng nguyên bản mã HS của nước xuất khẩu: Đây được xem là lỗi phổ biến nhất. 6 số đầu là giống nhau toàn cầu, nhưng 2 số cuối (ở cấp độ 8 số) của Trung Quốc hay Mỹ sẽ khác hoàn toàn Việt Nam. Bạn phải tra cứu lại theo Biểu thuế XNK Việt Nam
• Không phân biệt được chức năng chính và phụ: Một thiết bị tích hợp nhiều tính năng phải được áp mã theo chức năng chính mang lại giá trị lớn nhất cho sản phẩm.
• Quên đọc chú giải chương: Nhiều người nhảy thẳng vào tra mã mà không đọc chú giải loại trừ ở đầu chương (Ví dụ: Chương này không bao gồm các mặt hàng...)
• Nguồn tra cứu thiếu uy tín: Các diễn đàn hoặc trang web không được cập nhật thường xuyên có thể cung cấp mã HS đã lỗi thời. Hãy luôn đối chiếu với văn bản pháp luật hiện hành

Tổng kết

Việc hiểu rõ HS code là gì và nắm vững kỹ thuật tra cứu mã HS không chỉ là nhiệm vụ của nhân viên chứng từ, mà còn là chiến lược quản trị rủi ro của mỗi chủ doanh nghiệp. Một mã HS đúng là chìa khóa mở cánh cửa thông quan thuận lợi, giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi thế từ các FTA để vươn tầm ra quốc tế. Hy vọng những thông tin mà Logistics CMC mang tới sẽ hữu ích, giúp  bạn có cái nhìn thấu đáo và tự tin làm việc với hệ thống mã số Hải Quan.

>>> Đọc thêm: CO là gì? CQ là gì? Tìm hiểu chi tiết về CO và CQ trong XNK