Hàng Quá Cảnh Là Gì? Các Quy Định Đối Với Hàng Quá Cảnh Năm 2026

Hàng quá cảnh là gì?

Để hiểu rõ bản chất của hàng quá cảnh, chúng ta cần xem xét dưới góc độ luật pháp và thực tiễn giao thương quốc tế.

Khái niệm

Theo Luật Thương mại Việt Nam, hàng quá cảnh được định nghĩa như sau: “Quá cảnh hàng hóa là việc vận chuyển hàng hóa thuộc sở hữu của cá nhân, Tổ chức tại nước ngoài qua lãnh thổ Việt Nam, để sang một quốc gia khác”.

Nói cách khác, hàng hóa chỉ "mượn đường" lãnh thổ của một quốc gia (nước quá cảnh) để di chuyển từ nước xuất khẩu đến nước nhập khẩu. Trong suốt quá trình này, hàng hóa phải giữ nguyên trạng, không được đưa vào lưu thông tiêu dùng tại nước quá cảnh.

Hàng hóa quá cảnh qua Việt Nam là gì?

Hàng hóa quá cảnh qua Việt Nam thường là các lô hàng từ các quốc gia láng giềng như Lào, Campuchia, Trung Quốc hoặc các quốc gia khác thông qua cảng biển Việt Nam để vận chuyển bằng đường bộ, đường thủy hoặc đường hàng không sang nước thứ ba.

Ví dụ:

• Hàng hóa từ Thái Lan quá cảnh qua Lào rồi vào Việt Nam qua cửa khẩu Lao Bảo để xuất đi Trung Quốc
• Hàng hóa từ Trung Quốc qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, xuôi về cảng Hải Phòng để xuất sang châu Âu
• Hàng từ Campuchia quá cảnh Việt Nam để xuất đi Mỹ qua cảng Cái Mép - Thị Vải

Quá cảnh hàng hóa là gì?

Khái niệm

Hoạt động quá cảnh bao gồm tất cả các hành vi liên quan đến việc di chuyển hàng hóa qua biên giới, lưu kho, chia chọn, thay đổi phương tiện vận tải hoặc các công việc Logistics khác được thực hiện trong phạm vi lãnh thổ quốc gia quá cảnh dưới sự giám sát của cơ quan chức năng.

Quyền quá cảnh và lãnh thổ quá cảnh

• Quyền quá cảnh: Là quyền được các quốc gia thỏa thuận thông qua các hiệp định song phương hoặc đa phương (như Hiệp định quá cảnh hàng hóa giữa Việt Nam - Lào, Việt Nam - Campuchia). Thông thường, các quốc gia không có biển (như Lào) có quyền quá cảnh qua các nước có biển để tiếp cận thương mại quốc tế
• Lãnh thổ quá cảnh: Là toàn bộ khu vực đất liền, vùng nước, vùng trời thuộc chủ quyền của quốc gia mà hàng hóa đi qua. Tại Việt Nam, hàng hóa phải đi đúng tuyến đường được quy định
• Nước quá cảnh: Quốc gia nằm giữa nước gửi hàng và nước nhận hàng, đóng vai trò cung cấp hạ tầng giao thông và dịch vụ Logistics

Những quy định pháp luật đối với hàng quá cảnh

Hoạt động vận chuyển hàng quá cảnh tại Việt Nam chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản pháp luật quan trọng:

• Luật Thương mại năm 2005: Quy định các nguyên tắc chung về dịch vụ quá cảnh
• Luật Hải Quan năm 2014: Quy định về công tác giám sát, kiểm tra Hải Quan
• Nghị định số 08/2015/NĐ-CP (và sửa đổi tại Nghị định số 59/2018/NĐ-CP): Hướng dẫn chi tiết thủ tục Hải Quan
• Thông tư số 38/2015/TT-BTC (và sửa đổi tại Thông tư số 39/2018/TT-BTC): Quy định về quản lý thuế và thủ tục đối với hàng hóa vận chuyển chịu sự giám sát Hải Quan

Đặc điểm của hàng quá cảnh trong xuất nhập khẩu

So với hàng hóa nhập khẩu kinh doanh thông thường, hàng hóa quá cảnh có những đặc điểm pháp lý và vận hành rất riêng biệt:

• Không làm thủ tục nhập khẩu tiêu dùng: Hàng hóa không thuộc đối tượng chịu thuế nhập khẩu hay thuế Giá trị gia tăng (VAT) tại nước quá cảnh vì mục đích cuối cùng là xuất sang nước thứ ba
• Chịu sự giám sát Hải Quan: Đây là đặc điểm quan trọng nhất. Từ cửa khẩu nhập đầu tiên đến cửa khẩu xuất cuối cùng, hàng hóa luôn nằm dưới sự kiểm soát của Cơ quan Hải Quan (niêm phong chì, giám sát trực tiếp hoặc qua GPS)
• Phải đi đúng tuyến, đúng cửa khẩu: Doanh nghiệp không được tự ý thay đổi lộ trình vận chuyển đã đăng ký. Mọi thay đổi về tuyến đường phải được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền
• Có thời hạn lưu giữ: Quy định về hàng quá cảnh thường khống chế thời gian hàng hóa được phép lưu lại trên lãnh thổ (thường không quá 30 ngày, có thể gia hạn tùy trường hợp đặc biệt)

Hướng dẫn dịch vụ quá cảnh hàng hóa và vận chuyển hàng quá cảnh

Để thực hiện dịch vụ quá cảnh hàng hóa thành công, doanh nghiệp thường phải thực hiện qua 3 phương thức vận tải chính:

• Đường bộ: Sử dụng xe tải, xe container đi qua các cặp cửa khẩu biên giới đất liền
• Đường thủy: Hàng cập cảng biển (Hải Phòng, Cát Lái,...) rồi chuyển sà lan đi sang Campuchia qua đường sông Tiền, sông Hậu,...
• Đa phương thức: Kết hợp tàu biển - xe tải - tàu hỏa để tối ưu chi phí và thời gian

Khi thực hiện vận chuyển hàng quá cảnh, đơn vị Logistics cần lưu ý về tải trọng đường bộ và các loại giấy phép vận tải liên vận quốc tế (Transit Permit).

Thủ tục Hải Quan đối với hàng quá cảnh gồm những gì?

Thực hiện đúng thủ tục Hải Quan hàng quá cảnh là điều kiện tiên quyết để lô hàng thông suốt.

Hồ sơ làm hàng quá cảnh

Theo quy định hiện hành, hồ sơ làm hàng quá cảnh bao gồm:

• Bản kê chi tiết hàng hóa (Packing List)
• Vận tải đơn (Bill of Lading/Waybill)
• Bản sao Hợp đồng dịch vụ quá cảnh hoặc chứng từ vận tải quốc tế
• Giấy phép quá cảnh (đối với hàng hóa thuộc danh mục phải có giấy phép của Bộ Công Thương hoặc các Bộ chuyên ngành)
• Tờ khai vận chuyển hàng hóa độc lập (tờ khai OLA)

Quy trình làm hàng quá cảnh chi tiết

Quy trình làm hàng quá cảnh thường diễn ra qua 4 giai đoạn chính:

• Đăng ký tờ khai: Doanh nghiệp khai báo tờ khai vận chuyển độc lập trên Hệ thống ECUS/VNACCS. Hệ thống sẽ phân luồng (Xanh, Vàng & Đỏ)
• Giám sát và niêm phong: Cán bộ Hải Quan tại cửa khẩu nhập sẽ kiểm tra đối chiếu hồ sơ và thực hiện niêm phong Hải Quan (Seal) lên container hoặc phương tiện vận tải. Nếu hàng không thể niêm phong (hàng rời), sẽ thực hiện giám sát trực tiếp
• Vận chuyển: Hàng được vận chuyển theo tuyến đường và thời gian quy định từ cửa khẩu nhập đến cửa khẩu xuất
• Hoàn tất quá cảnh: Tại cửa khẩu xuất, cơ quan Hải Quan kiểm tra tình trạng niêm phong chì. Nếu nguyên Seal, hàng được phép xuất ra khỏi lãnh thổ Việt Nam và tờ khai được xác nhận hoàn thành vận chuyển

Phân biệt quá cảnh hàng hóa với các hình thức khác

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa quá cảnh với các loại hình tạm nhập tái xuất hoặc chuyển khẩu. Hãy cùng so sánh hàng quá cảnh qua bảng dưới đây:

Quá cảnh hàng hóa & Tạm nhập tái xuất

Quá cảnh hàng hóa & Chuyển khẩu

Quá cảnh yêu cầu hàng hóa phải đi xuyên qua lãnh thổ quốc gia. Trong khi đó, chuyển khẩu (Merchanting Trade) là hoạt động mua hàng từ một nước để bán sang quốc gia khác, mà không làm thủ tục nhập khẩu về Việt Nam và không đi qua lãnh thổ Việt Nam (hoặc chỉ đi qua khu vực trung chuyển tại cảng mà không vào đất liền).

Những lưu ý quan trọng khi làm hàng quá cảnh

Để tránh các rủi ro pháp lý và bị xử phạt, doanh nghiệp cần ghi nhớ:

• Không được tiêu thụ nội địa: Tuyệt đối không được phá niêm phong, lấy hàng ra bán tại thị trường Việt Nam. Đây được xem là hành vi buôn lậu hàng hóa
• Phải đúng tuyến, đúng cửa khẩu: Nếu xe đi chệch khỏi cung đường đã đăng ký mà không có lý do chính đáng, sẽ bị Cơ quan chức năng tạm dừng và xử lý
• Không tự ý sang mạn: Việc thay đổi phương tiện vận tải (sang mạn hàng hóa) phải được thực hiện tại địa điểm quy định và dưới sự giám sát của Hải Quan
• Thời gian lưu hàng tối đa: Thông thường là 30 ngày. Nếu quá hạn mà không xin gia hạn, doanh nghiệp sẽ gặp rắc rối lớn với Chi cục Hải Quan cửa khẩu

Tổng kết

Việc nắm vững hàng quá cảnh là gì và các quy trình liên quan sẽ là “chìa khóa” để doanh nghiệp vận hành chuỗi cung ứng xuyên biên giới hiệu quả. Việc thực hiện đúng thủ tục quá cảnh hàng hóa không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn tạo uy tín với đối tác quốc tế. 

Nếu doanh nghiệp của bạn chưa có nhiều kinh nghiệm và muốn tìm kiếm một đơn vị cung cấp dịch vụ quá cảnh hàng hóa chuyên nghiệp để giảm thiểu rủi ro, thì Logistics CMC sẽ là cái tên mà bạn nên cân nhắc.

>>> Xem thêm: Container Flat Rack là gì? Tìm hiểu chi tiết về cont FR

Những câu hỏi thường gặp

1. Hàng hóa quá cảnh qua Việt Nam có phải nộp thuế không?

Trả lời: Không. Hàng quá cảnh KHÔNG thuộc đối tượng chịu thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu hay thuế VAT tại Việt Nam, trừ khi hàng hóa bị đưa ra tiêu thụ trái phép trong nội địa.

2. Hàng quá cảnh khác gì hàng trung chuyển?

Trả lời: Hàng trung chuyển (Transshipment) thường chỉ diễn ra tại khu vực cảng biển (dỡ từ tàu này sang tàu khác để đi tiếp). Trong khi đó, hàng quá cảnh thường di chuyển sâu vào trong lãnh thổ qua các phương tiện đường bộ hoặc đường thủy nội địa.

3. Hàng quá cảnh có được lưu kho không?

Trả lời: Có. Hàng quá cảnh được phép lưu kho tại các kho bãi trong khu vực cửa khẩu hoặc địa điểm kiểm tra ngoài cửa khẩu dưới sự giám sát của Hải Quan trong thời gian quy định.

4. Có được thay đổi phương tiện vận chuyển khi quá cảnh hàng hóa không?

Trả lời: Được, nhưng việc thay đổi phương tiện (ví dụ từ tàu hỏa sang xe tải) phải được thực hiện tại các địa điểm được cấp phép và phải thông báo/có sự giám sát của Cơ quan Hải Quan.